Ngay từ giai đoạn đầu của thai kỳ, bầu vú của mẹ đã có những thay đổi cả bên trong lẫn bên ngoài, nhằm chuẩn bị cho nguồn dinh dưỡng sắp tới dành cho bé. Những thay đổi đó gồm những gì? Sữa mẹ được tạo ra từ đâu? Bài viết sau của Cafemom sẽ giải đáp chi tiết những thắc mắc này cho bạn.

1. Cấu trúc vú và những thay đổi về bầu ngực của mẹ bầu khi mang thai

Để hiểu được sữa mẹ được tạo ra từ đâu, các bạn sẽ cần biết được cấu trúc và những thay đổi về bầu ngực khi mẹ bầu mang thai. Thông tin dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ những nội dung bạn nên lưu tâm:

1.1. Cấu trúc vú

Cấu trúc vú gồm ba loại mô chính: mô tuyến, mô mỡ và mô liên kết. Kích thước tuyến vú của mỗi mẹ có thể khác nhau, tùy thuộc vào tỷ lệ mô mỡ và mô liên kết, trong khi số lượng mô tuyến lại tương đối giống nhau ở các mẹ.

Từ ngoài vào trong, vú có năm lớp: lớp da, lớp mỡ dưới da cùng với tổ chức liên kết, dây chằng Cooper giữ vú, mô tuyến, và mô sau tuyến. Mô tuyến được chia thành 15 – 20 thùy xếp theo hình nan hoa tập trung quanh núm vú. Mỗi thùy gồm 38 – 80 tiểu thùy, mỗi tiểu thùy lại chứa nhiều nang sữa.

Cấu trúc của vú và bầu ngực

1.2. Những thay đổi về bầu ngực khi mang thai

Nếu bạn đang mang thai, sẽ có nhiều thay đổi diễn ra bên trong bầu ngực. Những biểu hiện như ngực trở nên mềm mại, to hơn, và màu sắc núm vú cùng quầng vú đậm hơn là những dấu hiệu sớm cho thấy cơ thể bạn đang chuẩn bị cho quá trình sản xuất sữa mẹ.
Mặc dù có quan niệm cho rằng sự thay đổi màu sắc quầng vú giúp trẻ sơ sinh dễ nhận diện bầu ngực, nhưng thực tế chưa có bằng chứng xác thực cho điều này, và mắt trẻ thường nhắm lại khi bú mẹ.

Một dấu hiệu khác cho thấy sữa mẹ đang được hình thành là sự phát triển của các nốt sần trên quầng vú, gọi là tuyến Montgomery. Những tuyến này tiết dầu tự nhiên giúp giữ ẩm, ngăn ngừa khô, nứt và nhiễm trùng khi mẹ cho bé bú, đảm bảo an toàn và thoải mái cho cả mẹ và bé.

2. Sữa mẹ được tạo ra từ đâu, sản xuất như thế nào?

Những thay đổi quan trọng nhất khi mang thai không chỉ là những gì bạn có thể nhìn thấy mà còn là sự biến đổi sâu bên trong bầu ngực. Sự phát triển của nhau thai sẽ kích thích cơ thể tiết ra hormone estrogen và progesterone, khởi động một quá trình sinh học phức tạp để chuẩn bị dần cho quá trình tạo sữa.

Trước khi mang thai, bầu ngực chủ yếu gồm mô nâng đỡ, tuyến sữa và chất béo bảo vệ, trong đó lượng mô mỡ khác nhau ở mỗi người làm cho kích cỡ và hình dạng ngực đa dạng. Từ tuần thứ 6 của thai kỳ, bầu ngực sẽ dần căng lên, và các ống dẫn sữa – hệ thống kênh vận chuyển sữa trong bầu ngực – đã được hình thành sẽ bắt đầu mở rộng. Ở giai đoạn dậy thì, sự gia tăng estrogen sẽ giúp các tuyến sữa phát triển, và khi mang thai, các tuyến này tiếp tục phát triển nhanh chóng.

Những thay đổi về bầu ngực mẹ bầu khi mang thai

>>> Mách bạn: TOP 8 TRÁI CÂY TỐT CHO MẸ SAU SINH MỔ NÊN BỒI BỔ MỖI NGÀY

Khi bạn chuẩn bị sinh, mô tuyến vú mở rộng đáng kể, làm bầu ngực trở nên to và nặng hơn, mỗi bên có thể nặng tới 700 gram. Các ống dẫn phân nhánh thành những kênh nhỏ gần thành ngực, với đầu cuối là các nang nhỏ hình chùm nho – gọi là tiểu thùy – kết hợp lại thành thùy. Mỗi bên ngực có từ 15–20 thùy, và mỗi thùy đều có một ống dẫn sữa.
Dưới tác động của hormone prolactin, các nang vú lấy protein, đường và chất béo từ máu để tạo sữa mẹ. Một lớp tế bào bao quanh nang vú sẽ ép các tuyến, đẩy sữa qua các ống dẫn vào ống dẫn sữa lớn hơn. Hệ thống ống sữa hoàn thiện vào khoảng 2 tháng cuối của thai kỳ, đảm bảo nguồn sữa sẵn sàng cho bé ngay cả khi sinh non.

Sữa mẹ được tạo ra từ đâu?

3. Các giai đoạn sản xuất sữa mà mẹ bầu cần lưu ý

Trong suốt thai kỳ và vài ngày sau sinh, ngực bạn sẽ sản xuất sữa non – loại sữa có màu vàng đậm hoặc cam nhạt, đặc dính và giàu dưỡng chất cùng kháng thể, với hàm lượng đạm cao hơn sữa trưởng thành. Việc cho bé bú ngay trong giờ đầu sau sinh rất quan trọng, giúp bé nhận đủ kháng thể và dưỡng chất thiết yếu. Các chuyên gia khuyến cáo mẹ nên cho bé bú thường xuyên để kích thích cơ thể sản xuất sữa nhiều hơn.

Khoảng 3–5 ngày sau sinh, bạn sẽ cảm nhận được lượng sữa tiết ra tăng lên dù bé chưa bú nhiều (cho bé bú thường xuyên sẽ thúc đẩy cơ thể sản xuất nhiều sữa hơn). Từ ngày thứ 5 đến 14 sau sinh, cơ thể bước vào giai đoạn sữa chuyển tiếp, dần thay thế sữa non bằng sữa trưởng thành.

Khoảng 2 tuần sau sinh, sữa trưởng thành – loại sữa trắng và loãng hơn – sẽ bắt đầu tiết ra với số lượng lớn hơn, khiến bầu ngực căng và đầy. Đây chính là hiện tượng “sữa về” hay “xuống sữa”. Khi em bé ra đời và nhau thai được đưa ra ngoài, hormone thai kỳ giảm, cho phép prolactin hoạt động, phát tín hiệu để cơ thể sản xuất sữa dồi dào hơn cho bé.

Các giai đoạn sản xuất sữa sau sinh

4. Một số thực phẩm giúp bổ sung sữa mẹ hiệu quả

Có rất nhiều loại thực phẩm giúp mẹ bầu bổ sung các dưỡng chất thiết yếu trong quá trình thúc đẩy tiết sữa:

• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, gạo lứt giàu sắt và chất xơ, kích thích tiết sữa.
• Rau xanh đậm: Rau bina, cải bó xôi giàu vitamin A, C và khoáng chất, hỗ trợ sức khỏe và dưỡng chất cho sữa mẹ.
• Hạt và quả hạch: Hạnh nhân, óc chó cung cấp chất béo lành mạnh và khoáng chất thiết yếu.
• Đu đủ xanh: Chứa enzyme galactagogue, giúp kích thích sản xuất sữa tự nhiên.
• Nước và nước ép trái cây: Uống đủ nước và thêm nước ép để bổ sung vitamin, đảm bảo cả lượng và chất lượng sữa mẹ.

>>> Mẹ bầu nên quan tâm: HƯỚNG DẪN CHI TIẾT CHĂM SÓC TRẺ SƠ SINH ĐÚNG CÁCH TỪ A-Z

5. Kết luận

Khám phá sữa mẹ được tạo ra từ đâu không chỉ mang lại kiến thức quý giá mà còn giúp mẹ bầu tự tin hơn trong hành trình nuôi con. Quá trình sản xuất sữa mẹ là sự chuyển đổi phức tạp giữa dinh dưỡng, hormone và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Bằng cách duy trì chế độ ăn uống cân đối và nghỉ ngơi hợp lý, cùng với việc cho bé bú thường xuyên, mẹ có thể hỗ trợ cơ thể trong việc sản xuất sữa dồi dào và chất lượng, từ đó đảm bảo nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho sự phát triển của trẻ.