1. 3 Tháng đầu mang thai - khoảng thời gian quan trọng đối với mẹ bầu

Ba tháng đầu mang thai là giai đoạn cực kỳ quan trọng đối với mẹ bầu và sự phát triển của thai nhi. Bởi đây là giai đoạn hình thành các cơ quan chính như hệ thống thần kinh vào tuần thứ 4 và não và tuỷ sống, hệ thống tiêu hóa được hình thành vào tuần thứ 6 nên nhạy cảm, các bộ phận cơ thể đã hoàn thiện, đánh dấu một bước quan trọng trong quá trình phát triển vào giai đoạn cuối của tuần thứ 12. 

Hơn hết đây còn là thời điểm nhạy cảm nếu làm những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai như sử dụng các chất kích thích mạnh thuốc lá, rượu, kháng sinh rất dễ bị dị tật bẩm sinh. Cụ thể như thuốc lá có thể khiến nguy cơ sinh non tăng cao, dị tật và thai nhi có thể gặp khó khăn trong phát triển trí não sau này. Những loại rượu mạnh có thể gây ra hội chứng rượu bào thai (FAS) gây ra các vấn đề về hình dạng khuôn mặt, phát triển thể chất và vấn đề về hành vi,... Các loại bệnh liên quan đến rối loạn di truyền, bao gồm hội chứng Down sẽ được đánh giá và phát hiện thông qua xét nghiệm quét độ mờ da gáy vào tuần thứ 11.

Giai đoạn này cũng đòi hỏi mẹ bầu thực hiện rất nhiều xét nghiệm nên việc giữ một cơ thể khỏe mạnh nhất là ưu tiên hàng đầu. Để thai nhi phát triển toàn diện, mẹ bầu cần đảm bảo cung cấp đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là các vi chất thiết yếu như Axit folic, Canxi,...

3 tháng đầu là khoảng thời gian nhạy cảm nhất với bà bầu 

2. Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai

Nhận thấy tầm quan trọng của giai đoạn đầu, chúng tôi đã tổng hợp những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai trong nội dung dưới đây:

2.1  Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai: Không nhuộm tóc, sơn móng tay 

Một số mẹ bầu vẫn giữ những thói quen làm đẹp như nhuộm tóc, làm móng nhưng vô tình những hóa chất trong thuốc nhuộm có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi các cơ quan đang hình thành. Tuy chỉ với tần suất thấp nhưng cảm giác rát da đầu với mùi thuốc nhuộm nồng nặc hay đôi khi có những vết thương hở trong quá trình làm móng cũng gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe cùng người mẹ.

2.2 Không nên dùng bia rượu và Cafein

Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai không thể không kể đến đồ uống có cồn bao gồm bia rượu và thức uống chứa cafein như cà phê. Đây là những loại thực phẩm được khuyến cáo rằng không nên sử dụng trong suốt quá trình thai kỳ bởi các chuyên gia dinh dưỡng. Những lý do chính không nên sử dụng rượu bia và cafein được dẫn chứng như sau:

• Đồ uống có cồn gồm bia rượu, các loại đồ uống lên men nồng độ cao có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi trong bụng mẹ, dễ gây ra những biến chứng nghiêm trọng vì cồn trong máu mẹ có thể đi qua nhau thai và tác động xấu đến bào thai. Một trong những biến chứng có thể gặp nhất là hội chứng ngộ độc rượu bào thai (FAS - Fetal Alcohol Syndrome) thường gây ra những dị tật về thể chất, hành vi và cả trí tuệ ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng không có một lượng cồn an toàn tối đa nào cho bà bầu trong suốt thai kỳ. Vì vậy, bạn nên tránh xa chúng trong khi đang mang thai.
• Đối với cafein thì đây là một chất gây ức chế thần kinh, giúp chúng ta tỉnh táo. Mặc dù không nguy hiểm như bia rượu, nhưng một lượng lớn cafein trong máu bà mẹ có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là tăng nguy cơ sảy thai. Chuyên gia khuyên rằng chỉ nên hạn chế tiêu thụ dưới 200mg cafein mỗi ngày để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai

2.3 Không hút thuốc lá và tránh xa khói thuốc lá

Việc không hút thuốc và tránh xa khói thuốc gần như được xếp hàng đầu trong những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai. Thuốc lá vốn đã gây nên rất nhiều tác động tiêu cực lên sức khỏe người bình thường, nên đối với bà bầu, chúng còn có hại hơn gấp nhiều lần. Vậy tác hại của chúng lên phụ nữ có thai là gì?

• Nguy cơ sảy thai tăng cao khi hút thuốc kể cả hút chủ động hay hít phải khói thuốc thụ động. Thuốc lá là thứ chứa hàng nghìn hóa chất độc hại gây hại cho cơ thể, trong đó nổi bật là nicotine và carbon monoxide (khí CO). Trong khi nicotine là chất gây nghiện, ức chế hệ thần kinh trung ương thì CO là một chất rất độc, ngăn cản máu vận chuyển oxy đến các cơ quan trong cơ thể. Vì vậy khi hút thuốc, thai nhi rất dễ rơi vào tình trạng thiếu oxy trầm trọng dẫn đến sảy thai hoặc thai chết lưu.
• Sinh con non và nhẹ cân cũng là một tác hại thường thấy đối với những bà bầu thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá. Trẻ sinh non nhẹ cân thường phải đối mặt với rất nhiều những vấn đề sức khỏe sau khi chào đời như suy hô hấp, trí tuệ kém phát triển,...

Lợi ích của việc tránh xa khói thuốc dễ nhìn thấy nhất như: cải thiện lưu thông oxy và chất dinh dưỡng từ máu của mẹ truyền sang, giúp thai nhi phát triển bình thường, khỏe mạnh. Bên cạnh đó những biến chứng thai kỳ cũng được giảm tỉ lệ đi rất nhiều.

Nói không với khói thuốc lá trong khi mang thai

2.4 Không nên xông hơi hoặc ngân bồn quá nóng

Trong thai kỳ, mẹ bầu không nên xông hơi hoặc ngâm nước nóng quá lâu. Đây cũng chính là một trong những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai các mẹ cần biết. Một số lý do cho điều này có thể kể đến như:

• Nhiệt độ cơ thể tăng khiến thai nhi có thể phát triển không bình thường, nhất là trong những tháng đầu, khi bé còn đang trong giai đoạn hình thành hệ thần kinh.
• Nguy cơ dị tật bẩm sinh tăng cao, nhất là khu vực đốt sống.
• Việc xông hơi hoặc ngâm nước nóng quá lâu có thể khiến mẹ bị hạ huyết áp đột ngột do nhiệt độ làm mạch máu giãn nở. Điều này không chỉ khiến mẹ bị chóng mặt, thiếu máu lên não, có thể dẫn đến đột quỵ mà còn gây nên việc thiếu máu đến nuôi bào thai. Khi đó thai nhi sẽ bị thiếu hụt oxy và chất dinh dưỡng cấp, dẫn đến những hệ quả khôn lường.

Khuyến cáo của bác sĩ chỉ ra rằng phụ nữ có thai nên tránh ở trong những môi trường nhiệt độ quá cao hoặc quá nóng trong thời gian dài như xông hơi hay ngâm nước nóng. Khi tắm hoặc ngâm thư giãn, chỉ nên duy trì nhiệt độ nước gần với nhiệt độ cơ thể (khoảng 38°C).

2.5 Hạn chế tiếp xúc với thú cưng

Mẹ bầu không nên tiếp xúc nhiều với thú cưng là một khuyến cáo rất quan trọng đến từ những chuyên gia y tế hàng đầu. Việc động chạm với chó mèo hay thú cưng khác tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ về nhiễm khuẩn và ký sinh trùng rất nguy hiểm.

• Nguy cơ nhiễm Toxoplasma là một loại ký sinh trùng lây nhiễm từ động vật sang người. Bị nhiễm loại ký sinh trùng này trong thời gian đang mang thai, nhất là trong những tháng đầu tiên có thể gây ra những nguy cơ rất nghiêm trọng như sảy thai, dị tật bẩm sinh về não và mắt. Toxoplasma tồn tại nhiều nhất trong phân mèo.
• Trên cơ thể (lông, da) của thú cưng và trong nước dãi của chúng có rất nhiều loại vi khuẩn, vi rút gây ra nhiễm trùng hay giun sán. Do vậy nếu bị nhiễm thì sức đề kháng của mẹ bầu sẽ bị suy yếu nghiêm trọng và cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi.
• Bệnh dại lây từ chó mèo sẽ rất nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp cho cả mẹ và bé. Kể cả nếu đi tiêm phòng kịp thời thì độc tính của vắc xin dại cũng có nguy cơ gây sảy thai.
• Nguy cơ từ dị ứng với lông và ảnh hưởng đến hệ hô hấp cũng là một nguy cơ không hề nhỏ cho bà bầu.

2.6 Nói không với giày cao gót

Một điều nữa của những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai đó chính là không đi giày cao gót. Giữ cho cơ thể luôn trong trạng thái thăng bằng và an toàn là ưu tiên hàng đầu cho những người đang mang thai. Sau đây là một số lý do mà bạn không nên đi giày cao gót khi mang thai.

• Việc đi giày cao gót khiến cơ thể phải điều chỉnh để giữ thăng bằng, làm tăng áp lực lên lưng và cột sống, nhất là khi trọng lượng cơ thể bắt đầu tăng lên do có em bé. Điều này có thể gây đau lưng và khó chịu cho mẹ bầu, một tình trạng vốn dĩ đã dễ xảy ra trong thai kỳ.
• Đi giày cao gót khiến mẹ bầu dễ mất thăng bằng, đặc biệt là khi hệ xương khớp đang yếu hơn do sự thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ. Nguy cơ ngã tăng cao, có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi và dẫn đến sảy thai hoặc các tổn thương khác.
• Trong thai kỳ, sự gia tăng khối lượng máu và áp lực lên tĩnh mạch có thể dẫn đến tình trạng phù nề và giãn tĩnh mạch. Mang giày cao gót làm cản trở lưu thông máu ở chân, có thể khiến tình trạng đó trở nên nghiêm trọng hơn, gây khó chịu và đau đớn cho mẹ bầu.

Lời khuyên dành cho mẹ bầu là chỉ nên đi giày dép đế bằng, thấp và có độ bám tốt để tránh trượt ngã. Giày có đệm êm sẽ khiến mẹ bầu cảm thấy dễ chịu hơn.

2.7 Vận động nhẹ nhàng, không nên đứng hoặc ngồi quá lâu

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, cơ thể sẽ có nhiều biến chuyển về nội tiết tố, hệ cơ xương cũng vì thế mà chịu ảnh hưởng không nhỏ. Mẹ bầu nên tập vận động nhẹ nhàng nhằm để máu lưu thông tốt hơn, không những làm giảm căng thẳng cho cơ thể mà còn có thể ngăn ngừa một số vấn đề sức khỏe thường gặp trong thai kỳ. Lợi ích của việc thường xuyên vận động như:

• cường tuần hoàn máu.
• Ngăn ngừa phù nề và giãn tĩnh mạch.
• Giảm đau lưng và căng thẳng cơ
• Hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa chứng táo bón ở phụ nữ có thai.
• Giúp cho tinh thần thoải mái, hạn chế stress.

Khuyến cáo của bác sĩ cho thấy bà bầu nên vận động nhẹ bằng cách đi bộ hoặc một số động tác yoga dành cho phụ nữ có thai. Sau mỗi nửa tiếng đến 1 tiếng, các mẹ nên đứng lên vận động nhẹ nhàng để có sức khỏe tốt hơn.

Vận động cơ thể một cách nhẹ nhàng

2.8 Không chơi những môn thể thao mạnh

3 tháng đầu mang thai là giai đoạn rất nhạy cảm. Đối với các mẹ là vận động viên hoặc thường xuyên tham gia các môn thể thao mạnh thì có lẽ ta nên tạm thời gác đam mê của mình sang một bên. Sự rung lắc, va chạm hoặc ngã khi chơi những môn thể thao cường độ mạnh có thể làm tăng nguy cơ bong nhau thai, sảy thai hoặc tổn thương cho thai nhi, đặc biệt là trong giai đoạn thai nhi chưa ổn định trong tử cung. 

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, cơ thể mẹ bầu đang điều chỉnh để hỗ trợ lưu thông máu và cung cấp oxy cho thai nhi. Các môn thể thao mạnh đòi hỏi hệ tim mạch và hô hấp hoạt động quá mức có thể khiến cơ thể mẹ bầu không đủ khả năng cung cấp oxy và dưỡng chất cần thiết cho thai nhi, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé.

Khi tập luyện các môn thể thao mạnh, cơ thể dễ bị mất nước và quá nhiệt, đặc biệt trong thời tiết nóng. Trong khi đó, thai nhi rất nhạy cảm với nhiệt độ cơ thể của mẹ. Nếu mẹ bị quá nhiệt, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi, làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề khác. Vậy nên tốt nhất các mẹ nên lựa chọn những hoạt động nhẹ nhàng như bơi, yoga,... để đảm bảo an toàn.

2.9 Không được chụp X-quang

Không chỉ là một trong những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai mà còn trong suốt quá trình thai kỳ, việc chụp X-quang nên tránh hoàn toàn.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiếp xúc với liều cao của tia X trong thai kỳ, đặc biệt là ở giai đoạn sớm, có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Các cơ quan như não, tủy sống, và tim đang hình thành trong ba tháng đầu, nên tia bức xạ có thể ảnh hưởng rất xấu vào quá trình này, gây ra các bất thường về cấu trúc và chức năng. Việc tiếp xúc với tia X khi chụp phim là một trong những lý do dẫn đến sảy thai hoặc sự chậm phát triển của thai nhi trong tử cung. Tốt nhất khi đang mang thai, mẹ bầu nên lựa chọn những phương pháp an toàn hơn như siêu âm, MRI là những phương pháp không sử dụng bức xạ nên ít có nguy cơ gây nguy hiểm hơn nhiều so với tia X.

2.10 Kiêng quan hệ vợ chồng trong giai đoạn đầu

Một khuyến cáo khá phổ biến nữa là việc nên hạn chế sinh hoạt vợ chồng trong giai đoạn mang thai của người vợ. Trong giai đoạn đầu thai kỳ, bào thai mới bám dính vào thành tử cung và đang phát triển, do vậy nên những tác động vật lý vào hệ sinh dục trong giai đoạn này có nguy cơ khiến tử cung bị kích thích và dẫn đến sảy thai. Tuy nguy cơ này không cao nhưng bác sĩ vẫn khuyên là các cặp vợ chồng không nên quan hệ trong giai đoạn nhạy cảm.

2.11 Sinh hoạt điều độ, ngủ sớm trong giai đoạn đầu thai kỳ

Sinh hoạt điều độ và ngủ sớm trong giai đoạn đầu thai kỳ là rất quan trọng cho sức khỏe của mẹ bầu và sự phát triển của thai nhi. Thời kỳ mang thai thường có nhiều thay đổi về hormone và cơ thể, vì vậy việc duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp mẹ bầu cảm thấy thoải mái hơn và giảm nguy cơ biến chứng. Một số lợi ích của việc sinh hoạt điều độ đối với bà bầu có thể kể ra như sau:

• Duy trì sức khỏe thể chất.
• Cải thiện tâm trạng.
• Hỗ trợ sự phát triển của thai nhi.
• Giảm triệu chứng ốm nghén.

2.12 Mom không nên chỗ có tiếng ồn quá lớn

Một điều nữa cần lưu ý trong những kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai đó chính là không nên tiếp xúc với môi trường có tiếng ồn quá lớn. Tiếng ồn quá lớn có thể gây căng thẳng cho hệ thống thính giác đang bắt đầu hình thành của thai nhi, làm tăng nguy cơ tổn thương hoặc làm giảm khả năng nghe sau này. Nếu mẹ bầu tiếp xúc với âm thanh lớn thường xuyên, nguy cơ này càng tăng cao. Ngoài ra tiếng ồn lớn còn gây nên stress cho mẹ bầu, không chỉ gây ảnh hưởng đến tinh thần mà về thể chất cũng bị tổn thương theo như chứng mất ngủ, đau đầu. Ngoài ra, nghiên cứu còn chỉ ra rằng tiếp xúc với tiếng ồn lớn trong thời gian dài có thể gây rối loạn trong sự phát triển não bộ của thai nhi, ảnh hưởng đến khả năng tập trung, học hỏi, và phát triển ngôn ngữ sau này.

2.13 Những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai: Không nên ăn những thực phẩm này

Nằm trong danh sách những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai không nên ăn là một số loại thực phẩm sau:

• Đồ ăn sống hoặc tái, chưa nấu chín kỹ: Khi mà hệ miễn dịch của mẹ bầu đang yếu hơn so với thông thường thì việc dung nạp những loại thực phẩm sống rất dễ khiến mẹ bị nhiễm khuẩn đường ruột. Đây là một điều rất nguy hiểm bởi nếu mẹ bị thiếu hụt chất dinh dưỡng thì cũng sẽ không đủ chất để nuôi bào thai.
• Lưu ý khi ăn hải sản nên tránh các loại hải sản chứa hàm lượng thủy ngân và kim loại nặng cao hơn những loại khác như cá kiếm, cá mập, cá ngừ đại dương, cá thu vua và một số loại thân mềm như sò, hà,...
• Gan động vật chứa rất nhiều vitamin A dưới dạng retinol. Việc hấp thụ quá nhiều vitamin A có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi, đặc biệt trong giai đoạn hình thành các cơ quan quan trọng. Các sản phẩm từ gan, như pate, cũng nên được hạn chế.
• Rượu bia và các loại đồ uống chứa cafein các mẹ cũng nên tránh xa.
• Tránh ăn thực phẩm chế biến đóng gói vì chúng có chứa nhiều chất bảo quản và phụ gia. Mẹ bầu tốt nhất nên ăn thực phẩm tươi.
• Các loại thực phẩm gây đầy hơi cũng nên bị loại khỏi danh sách thực phẩm cho bà bầu như lạc, các loại đậu, bắp cải,... Tuy không nguy hiểm nhưng sẽ gây khó chịu cho đường tiêu hóa của bà bầu.

Lựa chọn thực phẩm hợp lý cho bà bầu

3. Kết luận

Giai đoạn mang thai là khoảng thời gian khó khăn nhưng cũng đầy hạnh phúc đối với những người làm cha mẹ khi sắp được đón thiên thần nhỏ của mình chào đời. Vì vậy, để chuẩn bị một cách tốt nhất cho con trước khi chào đời, Cafe Mom đã gửi đến các bạn top những điều kiêng kỵ trong 3 tháng đầu mang thai đầy đủ nhất. Mong rằng các bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức mới và hẹn gặp lại trong những bài viết bổ ích sau.