Tiêu dùng xanh đang trở thành xu hướng tiêu dùng hiện đại, khi người mua ưu tiên các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, bền vững và có trách nhiệm xã hội. Đây không chỉ là sự thay đổi trong thói quen mua sắm mà còn mang đến những tác động sâu rộng cho doanh nghiệp. Việc đón đầu xu hướng này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hình ảnh thương hiệu mà còn tạo lợi thế cạnh tranh, thu hút lượng lớn khách hàng tiềm năng trong thị trường ngày càng hướng tới sự bền vững.
1. Tiêu dùng xanh là gì? Thế nào là tiêu dùng xanh
Tiêu dùng xanh là khái niệm chỉ việc sử dụng các sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, không gây hại cho sức khỏe con người và không làm tổn hại đến sự cân bằng của hệ sinh thái tự nhiên. Sản phẩm xanh được thiết kế để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường trong suốt vòng đời của chúng, từ vật liệu sản xuất, quy trình sản xuất, bao bì, đến việc sử dụng và xử lý sau khi sử dụng.
Bên cạnh đó, tiêu dùng xanh còn liên quan chặt chẽ đến sản xuất xanh, một phương pháp sản xuất giảm thiểu tối đa việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm và chất thải. Sản xuất xanh chú trọng tái chế, tái sử dụng vật liệu và hạn chế khí thải, góp phần bảo vệ môi trường và hỗ trợ tiêu dùng bền vững.
Khái niệm về tiêu dùng xanh
>>> Đọc thêm: TOP 10 CHUYÊN GIA TƯ VẤN NHÂN SỰ HÀNG ĐẦU VIỆT NAM
2. Thực trạng hoạt động tiêu dùng xanh tại Việt Nam
Tiêu dùng xanh đang trở thành xu hướng tất yếu tại Việt Nam, phản ánh sự thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi của người tiêu dùng đối với môi trường. Theo Bộ Công Thương, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021 - 2023, với 72% người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh.
Tuy nhiên, việc lựa chọn sản phẩm xanh chưa phải là ưu tiên hàng đầu của nhiều người tiêu dùng. Khảo sát của Bộ Công Thương cho thấy, 59% người tiêu dùng cho biết họ sẽ gia tăng sử dụng sản phẩm xanh trong thời gian tới, nhưng vẫn gặp rào cản như giá cao, sự sẵn có hạn chế và thiếu thông tin định hướng.
Để thúc đẩy tiêu dùng xanh, Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách như "Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050", nhấn mạnh tiêu dùng xanh là yếu tố then chốt trong tăng trưởng xanh.
Thực trạng hoạt động tiêu dùng xanh tại Việt Nam
>>> ĐỪNG BỎ QUA: TOP 5 CHUYÊN GIA TƯ VẤN CHIẾN LƯỢC MARKETING UY TÍN BẠN NÊN TÌM HIỂU
3. Lợi ích của tiêu dùng xanh đối với doanh nghiệp
Tiêu dùng xanh không chỉ là xu hướng của người tiêu dùng mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững:
Cải thiện hình ảnh thương hiệu: Doanh nghiệp áp dụng tiêu dùng xanh sẽ được công nhận là có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Điều này giúp xây dựng lòng tin, tạo ấn tượng tốt với khách hàng và nâng cao giá trị thương hiệu trên thị trường.
- Tiếp cận thị trường quốc tế: Sản phẩm xanh đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, giúp doanh nghiệp dễ dàng thâm nhập vào các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản, nơi tiêu dùng xanh ngày càng phổ biến.
- Tận dụng ưu đãi chính sách: Doanh nghiệp phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường thường được hưởng các ưu đãi về thuế, vốn vay hoặc hỗ trợ quảng bá từ Nhà nước, giảm bớt gánh nặng chi phí và tăng tính cạnh tranh.
- Thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới: Để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xanh, doanh nghiệp cần tìm kiếm và áp dụng các giải pháp sản xuất tiên tiến, sử dụng nguyên liệu bền vững, giảm thiểu lãng phí. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình mà còn tạo ra các sản phẩm có giá trị cao hơn.
- Thu hút khách hàng và tăng doanh thu: Người tiêu dùng ngày nay sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh, an toàn và thân thiện với môi trường. Việc đáp ứng nhu cầu này giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, gia tăng doanh thu, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
Lợi ích của tiêu dùng xanh đối với các doanh nghiệp
4. Tác động của hành vi tiêu dùng xanh đến doanh nghiệp
Hành vi tiêu dùng xanh đang trở thành một trong những yếu tố quan trọng định hình chiến lược phát triển của doanh nghiệp trên toàn cầu. Sự thay đổi này mang tới nhiều tác động lớn, buộc các doanh nghiệp phải thích nghi để tồn tại và phát triển.
4.1. Thúc đẩy thay đổi trong ngành sản xuất
Sự quan tâm ngày càng cao của người tiêu dùng đến các sản phẩm thân thiện với môi trường đã tạo áp lực để doanh nghiệp cải tiến quy trình sản xuất. Các thương hiệu lớn như Nike, Adidas, và Zara đã tiên phong thực hiện các mục tiêu bền vững. Điển hình:
- Nike: Cam kết sử dụng 100% năng lượng tái tạo tại các nhà máy vào năm 2025.
- Zara: Mục tiêu sử dụng hoàn toàn bông, vải lanh, và polyester tái chế vào năm 2025.
- BMW: Ra mắt dòng xe điện i3, sản xuất tiết kiệm 50% năng lượng và 70% nước.
- IKEA: Loại bỏ nhựa dùng một lần từ năm 2020 và đặt mục tiêu giảm 70% tác động khí hậu mỗi sản phẩm vào năm 2030.
>>> Xem thêm: TOP 5 CÁC DIỄN GIẢ DOANH NHÂN KHỞI NGHIỆP THÀNH CÔNG 2024
4.2. Tăng tính cạnh tranh trong thị trường quốc tế
Xu hướng tiêu dùng xanh đặt ra yêu cầu khắt khe cho các doanh nghiệp muốn tham gia thị trường toàn cầu. Những thị trường lớn như Mỹ, châu Âu, và Nhật Bản không chỉ yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường mà còn sử dụng chúng như một tiêu chí để đánh giá chất lượng và trách nhiệm xã hội. Điều này đồng nghĩa với việc:
- Doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch, giảm thiểu khí thải và chất thải độc hại.
- Áp dụng mô hình kinh doanh bền vững, từ nguyên liệu đầu vào, thiết kế sản phẩm cho đến quy trình đóng gói, vận chuyển.
Doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn "xanh" không chỉ có cơ hội mở rộng thị trường mà còn tận dụng được các chính sách ưu đãi như giảm thuế, hỗ trợ xuất khẩu từ các quốc gia chú trọng phát triển bền vững.
Xu hướng tiêu dùng xanh làm tăng tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế
4.3. Nâng cao khả năng cạnh tranh tại thị trường nội địa
Tại Việt Nam, người tiêu dùng đang chuyển dần sang các sản phẩm thân thiện với môi trường, thúc đẩy nhu cầu về các thương hiệu “xanh, sạch.” Nhiều doanh nghiệp đã nhanh chóng tận dụng xu hướng này để chiếm lĩnh thị phần, điển hình như:
- Các công ty sản xuất đồ gia dụng chuyển sang sử dụng nguyên liệu tái chế, như nhựa sinh học hay gỗ tái chế.
- Doanh nghiệp thực phẩm và đồ uống giới thiệu sản phẩm hữu cơ, không chất bảo quản, đáp ứng nhu cầu sống lành mạnh.
- Các cửa hàng bán lẻ giảm sử dụng túi nhựa, thay thế bằng túi giấy hoặc túi vải thân thiện với môi trường.
Ngoài việc nâng cao khả năng cạnh tranh, hướng kinh doanh “xanh” còn giúp doanh nghiệp xây dựng lòng trung thành từ người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ - những người ưu tiên lựa chọn các thương hiệu có trách nhiệm xã hội và môi trường.
5. Cơ hội và thách thức khi doanh nghiệp theo đuổi xu hướng tiêu dùng xanh
Xu hướng tiêu dùng xanh đang lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu, tạo nên cả cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp. Khi người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các sản phẩm thân thiện với môi trường, đây là cơ hội để doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng cao vị thế thương hiệu thông qua những chiến lược kinh doanh bền vững. Hãy cùng khám phá những tiềm năng và thách thức mà xu hướng này mang lại.
5.1. Thách thức của doanh nghiệp trong xu hướng tiêu dùng xanh
Để theo đuổi xu hướng tiêu dùng xanh, doanh nghiệp sẽ cần phải đối mặt với một số vấn đề và thách thức có thể kể đến như:
1 - Mâu thuẫn giữa lợi nhuận và tăng trưởng xanh
Một trong những thách thức lớn mà các doanh nghiệp phải đối mặt là cân bằng giữa mục tiêu lợi nhuận và tăng trưởng xanh. Đối với các công ty nhỏ và vừa, hạn chế về vốn đầu tư và khả năng tiếp cận công nghệ mới đang cản trở nỗ lực sản xuất bền vững. Mặc dù công nghệ xanh đã có những bước tiến đáng kể, nhưng trình độ ứng dụng tại Việt Nam vẫn còn thấp, khiến nhiều doanh nghiệp ưu tiên lợi nhuận trước mắt thay vì phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường.
Trong lĩnh vực xây dựng, chỉ có khoảng 61 công trình được chứng nhận là công trình xanh, chủ yếu tập trung ở phân khúc cao cấp và do các tập đoàn đa quốc gia xây dựng. Điều này cho thấy sự thiếu hụt trong việc áp dụng tiêu chuẩn xanh ở các cấp độ khác nhau. Việc các dự án xanh chủ yếu phục vụ mục tiêu quảng bá thương hiệu hoặc giảm chi phí vận hành càng làm nổi bật sự bất cân xứng giữa nhu cầu thị trường và khả năng đáp ứng của các doanh nghiệp nội địa.
>>> ĐỌC THÊM: TỔNG HỢP 4 CÁCH ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH THÔNG MINH
Thách thức của doanh nghiệp trong xu hướng tiêu dùng xanh
2 - Thiếu chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển xanh
Mặc dù phát triển xanh đòi hỏi nguồn vốn lớn và các khoản đầu tư dài hạn, nhưng hiện tại, các chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính dành cho doanh nghiệp vẫn còn rất hạn chế. Theo khảo sát của Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, có đến 89% doanh nghiệp không nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước trong việc phát triển sản phẩm xanh, và chỉ 26% cảm nhận được sự ủng hộ từ các nhà sản xuất và phân phối.
Sự thiếu hụt các ưu đãi về vốn vay và hỗ trợ chính sách đã làm giảm động lực của doanh nghiệp trong việc chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh. Để khắc phục, các doanh nghiệp cần được khuyến khích thông qua những chính sách cụ thể, chẳng hạn như hỗ trợ tài chính, miễn giảm thuế, và ưu tiên trong đấu thầu các dự án công.
3 - Trách nhiệm môi trường của doanh nghiệp còn hạn chế
Phát triển bền vững không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà còn đòi hỏi sự cam kết của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa thoát khỏi tư duy kinh doanh “chụp giật,” đặt lợi nhuận ngắn hạn lên hàng đầu. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, mức tiêu thụ tài nguyên và phát thải của doanh nghiệp trong nước cao hơn mức trung bình toàn cầu, điều này thể hiện sự thiếu hiệu quả trong việc quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, các hoạt động bảo vệ môi trường tại Việt Nam hiện nay chủ yếu dừng ở mức tuyên truyền nâng cao nhận thức mà chưa có sự triển khai đồng bộ và kết nối giữa các bên liên quan. Trong bối cảnh các hiệp định thương mại với yêu cầu môi trường khắt khe ngày càng phổ biến, doanh nghiệp Việt Nam cần thay đổi chiến lược để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên và môi trường.
Doanh nghiệp cần có trách nhiệm nhiều hơn khi theo đuổi xu hướng tiêu dùng xanh
>>> ĐỌC THÊM: NLP LÀ GÌ? 10 KỸ THUẬT NLP HIỆU QUẢ TRONG QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP
5.2. Cơ hội của doanh nghiệp trong xu hướng tiêu dùng xanh
Từ xu hướng người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm xanh đến sự hỗ trợ từ chương trình Nhãn Xanh Việt Nam, các doanh nghiệp có nhiều cơ hội để phát triển và khẳng định vị thế trên thị trường.
1 - Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các sản phẩm xanh
Xu hướng tiêu dùng xanh đang mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và môi trường. Theo khảo sát của Nielsen Việt Nam, 80% người tiêu dùng lo ngại về tác hại của nguyên liệu nhân tạo, và 79% sẵn sàng chi nhiều hơn để mua sản phẩm không chứa các thành phần độc hại. Điều này cho thấy sự sẵn lòng của người tiêu dùng trong việc trả thêm chi phí để sở hữu các sản phẩm “xanh” và “sạch.”
Bên cạnh đó, chất lượng “xanh” không chỉ đáp ứng nhu cầu mà còn trở thành yếu tố cạnh tranh mạnh mẽ. Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, an toàn và thân thiện với môi trường. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp nâng cao uy tín thương hiệu, mở rộng thị phần và tăng trưởng doanh thu. Theo khảo sát, các thương hiệu cam kết sản xuất “xanh” tăng trưởng cao gấp 4 lần so với đối thủ trong cùng ngành.
Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp đã thành công khi đón đầu xu hướng này. Chẳng hạn, Unilever tăng trưởng 30% nhờ các cam kết về sản phẩm sạch, hay Điện Quang và Ecopark đều gặt hái thành công nhờ chiến lược phát triển bền vững. Việc doanh nghiệp gắn liền thương hiệu với tiêu chí “xanh” không chỉ mang lại lợi thế cạnh tranh mà còn tạo dựng lòng tin từ khách hàng.
Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh
>>> KHÔNG THỂ BỎ QUA: TOP 10 CÁCH CẢI THIỆN KỸ NĂNG GIAO TIẾP TRONG CÔNG VIỆC HIỆU QUẢ NHẤT
2 - Ưu đãi từ chương trình Nhãn Xanh Việt Nam
Chương trình Nhãn Xanh Việt Nam được triển khai từ năm 2009, mang đến nhiều hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp tham gia. Với mục tiêu cải thiện chất lượng môi trường, chương trình khuyến khích sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu chất thải. Các doanh nghiệp có sản phẩm đạt tiêu chuẩn Nhãn Xanh Việt Nam được hưởng nhiều ưu đãi như:
- Miễn, giảm thuế và phí bảo vệ môi trường
- Hỗ trợ về đất đai và vốn
- Ưu đãi trong đấu thầu các dự án công
Những lợi ích này không chỉ giúp giảm chi phí vận hành mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp tích cực áp dụng sản xuất bền vững. Hơn nữa, việc đạt chứng chỉ xanh giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận các thị trường quốc tế khắt khe như EU, Mỹ, nơi người tiêu dùng đặc biệt coi trọng các tiêu chí môi trường.
6. Hành trình chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, doanh nghiệp Việt Nam không thể đứng ngoài xu hướng chuyển đổi xanh. Hành trình này không chỉ mang lại cơ hội mở rộng thị trường, nâng cao uy tín thương hiệu, mà còn là yếu tố sống còn để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để thực hiện chuyển đổi xanh, các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thách thức và cần một lộ trình rõ ràng, chiến lược bền vững:
- Đánh giá hiện trạng và lập kế hoạch: Doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá hiện trạng sử dụng năng lượng, nguyên liệu, và phát thải trong quy trình sản xuất. Dựa trên đó, xây dựng kế hoạch hành động với các mục tiêu cụ thể, như tiết kiệm năng lượng, sử dụng nguyên liệu tái chế, và giảm phát thải carbon.
- Đầu tư công nghệ xanh: Công nghệ là chìa khóa để chuyển đổi xanh thành công. Các doanh nghiệp có thể ứng dụng công nghệ sản xuất sạch, hệ thống năng lượng tái tạo, và giải pháp tiết kiệm tài nguyên. Ví dụ, các nhà máy sử dụng năng lượng mặt trời hoặc công nghệ tái chế nước trong sản xuất đã chứng minh hiệu quả rõ rệt.
- Xây dựng chuỗi cung ứng bền vững: Không chỉ tập trung vào sản xuất, doanh nghiệp cần tối ưu hóa toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nguồn nguyên liệu đến phân phối. Việc hợp tác với các nhà cung cấp cam kết sản xuất xanh giúp doanh nghiệp đảm bảo tính bền vững và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường.
- Đào tạo và nâng cao nhận thức: Chuyển đổi xanh không chỉ là trách nhiệm của lãnh đạo mà cần sự tham gia của toàn bộ nhân viên. Do đó, doanh nghiệp cần tổ chức các chương trình đào tạo để nâng cao nhận thức về phát triển bền vững, từ đó tạo nên văn hóa xanh trong nội bộ.
Hành trình chuyển đổi tiêu dùng xanh cho doanh nghiệp Việt Nam
>>> Tham khảo thêm: PHÁT TRIỂN BẢN THÂN LÀ GÌ? CÁCH NÂNG CẤP VÀ RÈN LUYỆN BẢN THÂN
7. Kết luận
Xu hướng tiêu dùng xanh không chỉ là một trào lưu mà đã trở thành yêu cầu tất yếu trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển bền vững. Trong dài hạn, việc thích ứng với tiêu dùng xanh không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững mà còn góp phần bảo vệ hành tinh, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng và các thị trường quốc tế. Đây là thời điểm để các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ nhìn thấy thách thức mà còn tận dụng cơ hội chuyển mình, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội.
