HÀNG TIÊU DÙNG NHANH: XU HƯỚNG VÀ CƠ HỘI KINH DOANH TRONG NGÀNH FMCG

Hàng tiêu dùng nhanh là một ngành hàng rất đặc biệt trong nền kinh tế hiện đại. Trong bài viết này, CafeMom sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về hàng tiêu dùng nhanh, từ tổng quan đến phân loại sản phẩm, hệ thống phân phối, xu hướng thị trường cho đến cơ hội nghề nghiệp.

1. Hàng tiêu dùng nhanh là gì? 

Hàng tiêu dùng nhanh (tiếng Anh là Fast-Moving Consumer Goods, viết tắt là FMCG), còn được gọi là Hàng hóa đóng gói tiêu dùng (CPG), bao gồm những sản phẩm có tốc độ tiêu thụ cao và giá thành hợp lý. 

Trong ngành FMCG, sản phẩm hiếm khi (hoặc gần như không bao giờ) đi thẳng từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng cuối. Thay vào đó, chúng vận hành thông qua hệ thống phân phối gồm nhà phân phối (NPP), đại lý, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, booth bán hàng… trước khi tiếp cận người mua. Điều này có nghĩa là khách hàng trực tiếp của doanh nghiệp FMCG chủ yếu là các trung gian phân phối, nhưng đối tượng mà thương hiệu hướng đến và tạo nhu cầu vẫn là người tiêu dùng cuối.

>>>> XEM THÊM: BÍ QUYẾT TRỞ THÀNH PHỤ NỮ THÀNH CÔNG TRONG SỰ NGHIỆP CẦN HỌC HỎI NGAY

2. Đặc điểm chung của ngành hàng tiêu dùng nhanh FMCG

Để thành công trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG), bạn cần hiểu rõ những đặc điểm cốt lõi của ngành. Đây là một lĩnh vực có tốc độ luân chuyển hàng hóa cao, cạnh tranh khốc liệt và đòi hỏi chiến lược phân phối, tiếp thị hiệu quả. Dưới đây là những đặc trưng quan trọng của FMCG mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng cần nắm vững:

• Vòng đời sản phẩm ngắn: Các sản phẩm FMCG có đặc điểm dễ tiêu hao, nhanh hết hạn hoặc nhanh lỗi mốt, đặc biệt là thực phẩm và đồ uống. Hạn sử dụng của nhiều mặt hàng chỉ kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, buộc các doanh nghiệp phải tối ưu quy trình sản xuất và phân phối để tránh hàng tồn kho.
  
• Nhu cầu cao, thường xuyên được mua lại: Sản phẩm FMCG được tiêu dùng hàng ngày và nhanh chóng cần được thay thế. Điều này tạo ra nhu cầu liên tục, giúp các doanh nghiệp trong ngành có doanh thu ổn định. 
  
• Mạng lưới phân phối rộng khắp: Ngành FMCG cần một mạng lưới phân phối rộng lớn bao gồm nhà phân phối (NPP), đại lý, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, tạp hóa và kênh thương mại điện tử. ĐIều này giúp sản phẩm xuất hiện trên mọi kênh bán lẻ, từ chợ truyền thống đến siêu thị hiện đại.
  
• Biên lợi nhuận thấp: Mặc dù có doanh thu lớn nhờ vào nhu cầu cao nhưng biên lợi nhuận của ngành FMCG thường thấp do chi phí sản xuất, vận chuyển và phân phối cao. Điều này cũng khiến các doanh nghiệp phải tối ưu chuỗi cung ứng, tiết kiệm chi phí sản xuất và đàm phán tốt với các nhà phân phối để duy trì mức lợi nhuận ổn định.
  
• Cạnh tranh gay gắt: Ngành FMCG có rất nhiều thương hiệu cạnh tranh trong cùng một phân khúc, dẫn đến áp lực không ngừng trong việc giành thị phần. 
  
• Chi phí tiếp thị cao: Để duy trì sự hiện diện và thu hút khách hàng, các doanh nghiệp FMCG phải đầu tư mạnh vào tiếp thị. Họ sử dụng nhiều kênh khác nhau như TV, mạng xã hội, quảng cáo ngoài trời, chương trình khuyến mãi và tài trợ sự kiện. 

>>>> XEM THÊM: PHÁT TRIỂN BẢN THÂN LÀ GÌ? CÁCH NÂNG CẤP VÀ RÈN LUYỆN BẢN THÂN

3. Hàng tiêu dùng nhanh là những mặt hàng nào? Phân loại sản phẩm tiêu dùng nhanh hiện nay

Sản phẩm FMCG có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, tùy thuộc vào cách tiếp cận của từng doanh nghiệp hoặc nhà nghiên cứu. Các sản phẩm tiêu dùng nhanh (FMCG) có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến:

Phân loại theo nhóm sản phẩm

• Thực phẩm và đồ uống (F&B): Bao gồm thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm tươi sống, bánh kẹo, nước giải khát, sữa và các sản phẩm từ sữa.
• Sản phẩm chăm sóc cá nhân: Dầu gội, sữa tắm, kem đánh răng, mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da và tóc.
• Sản phẩm chăm sóc gia đình: Chất tẩy rửa, nước rửa chén, giấy vệ sinh, nước lau sàn.
• Sản phẩm chăm sóc sức khỏe: Thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng, vitamin, dược phẩm thông dụng.

Phân loại theo thời gian sử dụng

• Hàng hóa lâu bền: Các sản phẩm có thể sử dụng trong thời gian dài, chẳng hạn như dao cạo râu, đồ dùng vệ sinh cá nhân có thể tái sử dụng.
• Hàng hóa không lâu bền: Những mặt hàng có thời gian sử dụng ngắn như thực phẩm, đồ uống, giấy vệ sinh.

>>>> XEM THÊM: TIẾT LỘ 9 CÁCH GIÚP CHỦ DOANH NGHIỆP CẢI THIỆN KỸ NĂNG QUẢN LÝ THỜI GIAN

Phân loại theo hành vi mua hàng

• Sản phẩm tiêu dùng tiện lợi: Các sản phẩm thường xuyên được mua mà không cần cân nhắc nhiều, như bánh mì, nước đóng chai, kẹo.
• Sản phẩm tiêu dùng mua sắm: Những sản phẩm yêu cầu khách hàng so sánh trước khi mua, như mỹ phẩm hoặc sản phẩm chăm sóc cá nhân cao cấp.
• Sản phẩm tiêu dùng đặc biệt: Các mặt hàng có thương hiệu mạnh, khách hàng sẵn sàng tìm kiếm và chi trả cao, như nước hoa cao cấp, thực phẩm hữu cơ.
• Sản phẩm tiêu dùng không tưởng: Những sản phẩm ít được biết đến hoặc chỉ được mua khi có nhu cầu đặc biệt, chẳng hạn như bảo hiểm hoặc thuốc hiếm.

4. Đặc điểm hệ thống phân phối của các doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh (FMCG)

Hệ thống phân phối đóng vai trò quan trọng trong ngành FMCG vì sản phẩm có vòng đời ngắn, nhu cầu tiêu thụ cao và cần được đưa đến tay người tiêu dùng một cách nhanh chóng, hiệu quả. Dưới đây là các đặc điểm chính của hệ thống phân phối FMCG:

4.1. Mạng lưới phân phối rộng khắp

Các doanh nghiệp FMCG thường xây dựng mạng lưới phân phối lớn, bao phủ từ thành thị đến nông thôn, đảm bảo sản phẩm tiếp cận được nhiều đối tượng khách hàng. Hệ thống này bao gồm các kênh bán lẻ hiện đại (siêu thị, cửa hàng tiện lợi) và kênh truyền thống (chợ, tiệm tạp hóa).

>>>> XEM THÊM: TOP 10 CÁCH CẢI THIỆN KỸ NĂNG GIAO TIẾP TRONG CÔNG VIỆC HIỆU QUẢ NHẤT

4.2. Đa dạng kênh phân phối

Do nhu cầu tiêu dùng cao, doanh nghiệp FMCG triển khai nhiều kênh phân phối khác nhau để tối đa hóa khả năng tiếp cận thị trường:

• Kênh truyền thống (General Trade - GT): Tiệm tạp hóa, chợ, đại lý nhỏ lẻ. Đây vẫn là kênh chiếm tỷ trọng lớn tại Việt Nam.
• Kênh hiện đại (Modern Trade - MT): Siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chuỗi bán lẻ như VinMart, Bách Hóa Xanh, AEON.
• Kênh Horeca: Phân phối đến nhà hàng, khách sạn, quán cà phê.
• Thương mại điện tử (E-commerce): Bán hàng qua Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop.
• Bán hàng trực tiếp (Direct-to-Consumer - D2C): Các thương hiệu FMCG mở website, app để bán trực tiếp cho khách hàng.

4.3. Tốc độ luân chuyển hàng hóa nhanh

Hàng FMCG có thời gian lưu kho ngắn, cần phân phối nhanh để đảm bảo chất lượng. Doanh nghiệp phải tối ưu hóa hệ thống logistics, dự báo nhu cầu chính xác để tránh tồn kho quá mức hoặc thiếu hàng cục bộ.

4.4. Quản lý hệ thống đại lý và nhà phân phối chặt chẽ

Các doanh nghiệp thường hợp tác với nhà phân phối trung gian để mở rộng thị trường. Họ sử dụng phần mềm quản lý bán hàng (DMS - Distribution Management System) để theo dõi doanh số, kiểm soát hàng tồn và tối ưu hiệu suất phân phối.

4.5. Áp dụng công nghệ trong quản lý và vận hành

Các doanh nghiệp FMCG hiện đại đang sử dụng công nghệ để tối ưu hóa chuỗi cung ứng và phân phối:

• AI và dữ liệu lớn để dự đoán nhu cầu, tối ưu kho hàng.
• Hệ thống POS (Point of Sale) giúp theo dõi doanh số tại từng điểm bán.
• Ứng dụng di động cho nhân viên kinh doanh để cập nhật tình hình bán hàng theo thời gian thực.

>>>> XEM THÊM: GIÁO DỤC TÀI CHÍNH CHO TRẺ EM: HÀNH TRANG VỮNG BƯỚC TƯƠNG LAI

4.6. Chương trình hỗ trợ bán hàng và khuyến mãi liên tục

Do tính cạnh tranh cao, doanh nghiệp FMCG thường có chính sách ưu đãi, chiết khấu cho đại lý, cửa hàng bán lẻ và người tiêu dùng. Các chương trình như khuyến mãi theo mùa, tặng quà, giảm giá, tích điểm giúp thúc đẩy doanh số.

4.7. Tối ưu chi phí vận chuyển và kho bãi

Để duy trì lợi nhuận, doanh nghiệp FMCG phải tối ưu chi phí logistics. Họ sử dụng mô hình trung tâm phân phối (Distribution Center - DC) thay vì giao hàng từ kho chính, giúp giảm chi phí vận chuyển và giao hàng nhanh hơn.

5. Xu hướng và hành vi người tiêu dùng tác động đến thị trường hàng tiêu dùng nhanh

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tại Việt Nam đang chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ nhờ vào những xu hướng tiêu dùng mới. Khi thu nhập người dân tăng cao và sự thay đổi trong lối sống, các doanh nghiệp trong ngành FMCG cần nhanh chóng nắm bắt xu hướng để duy trì lợi thế cạnh tranh. Dưới đây là những xu hướng chính đang định hình thị trường FMCG tại Việt Nam:

• Nhu cầu về các sản phẩm chăm sóc sức khỏe: Sau đại dịch COVID-19, người tiêu dùng Việt Nam ngày càng quan tâm hơn đến sức khỏe và cách để bảo vệ bản thân. Nhu cầu về các sản phẩm tăng cường sức khỏe, thực phẩm hữu cơ, và hàng tiêu dùng có nguồn gốc tự nhiên đang tăng nhanh chóng.
• Xây dựng thương hiệu riêng: Các doanh nghiệp FMCG ở Việt Nam đang đầu tư nhiều hơn vào việc xây dựng thương hiệu riêng thay vì chỉ phụ thuộc vào những thương hiệu nổi tiếng quốc tế. 
• Đô thị hóa nông thôn: Tốc đô thị hóa nhanh chóng đang mở ra những cơ hội mới cho ngành FMCG. Ngày càng nhiều siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi và chợ hiện đại được mở tại khu vực nông thôn, giúp cải thiện khả năng tiếp cận sản phẩm cho người tiêu dùng.
• Cá nhân hóa sản phẩm: Ngày nay, người tiêu dùng mong muốn những sản phẩm được thiết kế dành riêng cho nhu cầu cá nhân của họ. Các nhà sản xuất FMCG đang tập trung phát triển những sản phẩm có tính cá nhân hóa cao.
• Sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường: Xu hướng tiêu dùng xanh đang trở thành yếu tố quan trọng trong ngành FMCG. Người tiêu dùng đang ưu tiên các sản phẩm hữu cơ, bao bì sinh học và quy trình sản xuất bền vững. 

6. So sánh ngành hàng tiêu dùng nhanh với các ngành khác

Nhiều người thường nhầm lẫn FMCG với các ngành khác. CafeMom sẽ chia sẻ một số khác biệt giữa FMCG và các ngành khác như sau:

7. Tố chất và kỹ năng cần có để làm việc trong ngành FMCG

Sự phát triển của ngành FMCG mang đến nhiều cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn cho những ai muốn tham gia vào lĩnh vực này. Những vị trí này không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn mà còn yêu cầu nhiều kỹ năng và tố chất khác như:

• Tư duy sáng tạo: FMCG là ngành có tính cạnh tranh cao, đòi hỏi liên tục đổi mới để thu hút khách hàng. Nhân viên cần tư duy sáng tạo để phát triển sản phẩm, chiến lược marketing và trải nghiệm khách hàng độc đáo.
• Thích ứng tốt và nhạy bén: Xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi nhân viên phải nhạy bén và linh hoạt điều chỉnh chiến lược. Khả năng thích ứng giúp họ vượt qua thử thách và tận dụng cơ hội mới.
• Kỹ năng bán hàng: FMCG có mạng lưới phân phối rộng, yêu cầu nhân viên biết xây dựng và duy trì quan hệ với đối tác. Kỹ năng thuyết phục và đàm phán giúp đảm bảo sản phẩm được phân phối hiệu quả.
• Kỹ năng giao tiếp: Khả năng truyền đạt thông tin, đàm phán và tạo dựng niềm tin rất quan trọng trong kinh doanh FMCG. Điều này giúp nhân viên thuyết phục khách hàng, đối tác và làm việc hiệu quả trong đội nhóm.
• Khả năng chịu áp lực: FMCG có nhịp độ làm việc nhanh, áp lực doanh số cao và yêu cầu hoàn thành nhiều dự án trong thời gian ngắn. Nhân viên cần rèn luyện tinh thần bền bỉ để duy trì hiệu suất làm việc.

8. Lưu ý khi kinh doanh trong ngành hàng tiêu dùng nhanh tại Việt Nam

Khi tham gia vào ngành FMCG tại Việt Nam, các doanh nghiệp cần chú ý đến một số yếu tố. Dưới đây là các yếu tố bạn cần cân nhắc khi kinh doanh trong ngành hàng tiêu dùng nhanh tại Việt Nam:

• Hiểu rõ thị trường và hành vi tiêu dùng: Ngành FMCG tại Việt Nam có đặc điểm tiêu dùng đa dạng giữa các vùng miền, với sự khác biệt rõ rệt giữa khu vực thành thị và nông thôn. Do đó, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ để có chiến lược phù hợp.
• Tối ưu hóa hệ thống phân phối: Doanh nghiệp nên phát triển đa kênh, bao gồm siêu thị, cửa hàng tiện lợi, chợ truyền thống và thương mại điện tử để tiếp cận nhiều đối tượng khách hàng nhất có thể.
• Đẩy mạnh chiến lược giá và khuyến mãi: Việc áp dụng chiến lược giá hợp lý, kết hợp với các chương trình khuyến mãi như giảm giá, tặng kèm sản phẩm hoặc tích điểm, sẽ giúp tăng khả năng cạnh tranh và kích thích nhu cầu tiêu dùng.
• Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số: Từ quản lý chuỗi cung ứng, dự báo nhu cầu, phân tích dữ liệu khách hàng đến ứng dụng AI trong marketing, doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ để nâng cao hiệu quả vận hành và gia tăng trải nghiệm khách hàng.
• Xây dựng chiến lược truyền thông hiệu quả: Marketing trong ngành FMCG cần có sự kết hợp giữa truyền thống và kỹ thuật số để tiếp cận khách hàng nhanh chóng. Quảng cáo trên TV, mạng xã hội, KOLs, livestream bán hàng và các chương trình dùng thử sản phẩm sẽ giúp tăng nhận diện thương hiệu và thúc đẩy doanh số.
• Quản lý tài chính và dòng tiền chặt chẽ: Mặc dù ngành FMCG có tốc độ luân chuyển hàng hóa nhanh, nhưng biên lợi nhuận không cao do chi phí sản xuất, phân phối và quảng bá lớn. Doanh nghiệp cần tối ưu hóa dòng tiền, kiểm soát tồn kho và có kế hoạch tài chính hợp lý để duy trì hoạt động kinh doanh bền vững.

9. Các công ty hàng tiêu dùng nhanh hàng đầu và cơ hội nghề nghiệp

Việt Nam có nhiều công ty FMCG lớn mạnh và uy tín. Một số trong số đó có thể kể đến:

• Unilever Việt Nam: Một trong những tập đoàn hàng đầu thế giới về hàng tiêu dùng, Unilever đã tạo dựng được thương hiệu mạnh mẽ tại Việt Nam với nhiều sản phẩm nổi tiếng như Omo, Dove, và Knorr.
• Vinamilk: Vinamilk không chỉ là công ty sữa hàng đầu mà còn là biểu tượng của ngành FMCG tại Việt Nam. Sản phẩm của Vinamilk được ưa chuộng nhờ chất lượng và tính đa dạng.
• Nestlé Việt Nam: Nestlé nổi tiếng với nhiều dòng sản phẩm thực phẩm và đồ uống như Milo, Maggi và Nescafé. Công ty này đã đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển để cung cấp các sản phẩm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
• Procter & Gamble (P&G): P&G là một trong những công ty FMCG lớn nhất thế giới, nổi bật với các sản phẩm chăm sóc cá nhân, gia đình và sức khỏe. P&G đã có mặt tại Việt Nam từ lâu và đã tạo dựng được lòng tin từ người tiêu dùng.
• Masan Consumer: Masan Consumer là một trong những công ty FMCG nổi bật tại Việt Nam, với các sản phẩm gia vị và thực phẩm chế biến sẵn được yêu thích. 

Ngoài các công ty tại Việt Nam, trên thế giới cũng có nhiều tập đoàn FMCG lớn và nổi tiếng. Một số trong số đó bao gồm: Unilever, Procter & Gamble, Nestlé, Coca-Cola, PepsiCo.

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (fast consumption) không chỉ đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế mà còn mang đến nhiều cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp và người lao động. Hy vọng bài viết của CafeMom đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và chi tiết về ngành hàng tiêu dùng nhanh.